Nach der Einführung des Mindestlohns in Deutschland ab dem 01.01.2015 verpflichtete die Bundesrepublik Transportunternehmen zur Zahlung des Mindestlohns nach dem Mindestlohngesetz (MiLoG) an ausländische Lastkraftfahrer (Lkw-Fahrer) sogar schon dann, wenn sie nur durch Deutschland fahren. Warum droht nun ein Vertragsverletzungsverfahren der EU-Kommission gegen Deutschland? Die rechtlichen Grundlagen erörtert Rechtsanwältin Mika aus der Kanzlei Dr. Schulte & Partner Rechtsanwälte mbB im Rahmen der Arbeitsgruppe „Europarecht – Aktuell“.
Europäische Union – Kommission prüft die Verletzung der Waren- und Dienstleistungsfreiheit
Die EU-Kommission stellt nun den Mindestlohn für Lkw-Fahrer bei Transitfahrten durch Deutschland auf den Prüfstand. Viele Nachbarstaaten, darunter Polen, rügten die Anwendung des MiLoG auf Transitfahrten über Deutschland. Dies könne den freien Waren- und Dienstleistungsverkehr in Europa behindern.
Die Dienstleistungsfreiheit ermöglicht Anbietern gewerblicher, kaufmännischer, handwerklicher und freiberuflicher Tätigkeiten den freien Zugang zu den Dienstleistungsmärkten aller Mitgliedstaaten der Europäischen Union (EU), gemäß Art. 56 ff. des Vertrags über die Arbeitsweise der Europäischen Union (AEUV). Auf die Dienstleistungsfreiheit können sich Staatsangehörige der EU berufen, wenn sie in einem Mitgliedstaat niedergelassen sind und eine Leistung in einem anderen Mitgliedstaat erbringen.
Die Warenverkehrsfreiheit wird in den Art. 28 bis 37 AEUV gewährleistet. Die Warenverkehrsfreiheit gehört zu den Grundfreiheiten der EU und wird durch die Zollunion und das Verbot von mengenmäßigen Ein- und Ausfuhrbeschränkungen sowie Maßnahmen gleicher Wirkung begründet.
Nun sieht auch die EU-Verkehrskommissarin Violeta Bulc die Anwendung des Mindestlohns auf Transitfahrten durch Deutschland als einen unzulässigen Eingriff in die Dienstleistungs- und Warenverkehrsfreiheit der Europäischen Union.
Mit einem Brief an die Bundesregierung hat die EU-Verkehrskommissarin ein sog. „Pilotverfahren“ eingeleitet.
Ein Pilotverfahren ist die Vorstufe eines Vertragsverletzungsverfahrens in der EU. Zunächst sendet die Kommission ein Aufforderungsschreiben an den jeweiligen Mitgliedstaat. Weiter erklärt die Kommission dem Mitgliedstaat in einer mit Gründen versehenen Stellungnahme, warum ihrer Meinung nach eine Verletzung des Gemeinschaftsrechts vorliegt. Der Mitgliedstaat hat dann die Möglichkeit, sich zu den Vorwürfen zu äußern. Sollte das Pilotverfahren zu keiner Lösung führen, wird die Kommission dann den Europäischen Gerichtshof (EuGH) anrufen.
Somit ist hier die EU-Kommission den Beschwerden einiger EU-Staaten, wie Polen und Ungarn, nachgekommen. Diese beschwerten sich mit der Begründung, dass der deutsche Mindestlohn und seine Anwendung auf Transitfahrten durch Deutschland eine unangemessene Benachteiligung darstelle. Bisher vertrat die Bundesregierung die Auffassung, dass der Mindestlohn auch für Lkw-Fahrer aus dem Ausland bei einer Transitstrecke gelte. Sollte der EuGH hier den Standpunkt der EU-Kommission vertreten, kann die Bundesregierung sogar mit einer Geldstrafe bestraft werden.
„Schon seit dem 01.01.2015 herrscht unter den polnischen Transportunternehmen, darunter viele unserer Mandanten, Ungewissheit und Unsicherheit für die Transportbranche. Die polnischen Transportunternehmen und Speditionen können die Interpretation des Mindestlohngesetzes (MiLoG) durch die Bundesregierung nicht nachvollziehen uns haben Schwierigkeiten mit der Umsetzung und gerechten Anwendung“, kommentiert Rechtsanwältin Mika.
Ab dem 25.01.2015 müssen ausländischen Kraftfahrern vorerst keine Löhne nach dem MiLoG bei Transitfahrten gezahlt werden. Diese Lösung gilt für die Zeit des laufenden Verfahrens. Weiterhin besteht jedoch die Pflicht der Mindestlohnzahlung für Kabotagefahrten innerhalb Deutschlands.
Polnische Zusammenfassung:
Unia Europejska – Komisja sprawdza naruszenie prawa do swobody świadczenia usług oraz swobody przepływu towarów
Komisja Europejska sprawdza regulacje, które stanowi Ustawa o wynagrodzeniu minimalnym w Niemczech a w szczególności sprawdza ich zastosowanie w poszczególnych przypadkach tzn. szczególnie w zastosowaniu do kierowców ciężarówek, którzy przejeżdżają przez Niemcy tranzytem. Zobowiązanie przedsiębiorstw zagranicznych do płacenia wynagrodzenia minimalnego również dla kierowców wykonujących przejazdy tranzytowe w Niemczech mogą stanowić naruszenie swobody przepływu towarów i swobody świadczenia usług.
Swoboda świadczenia usług
Swoboda świadczenia usług umożliwia wolność świadczenia usług przez podmiot, który ma swoją siedzibę w jednym z krajów Unii Europejskiej na rzecz podmiotów z innych krajów Unii Europejskiej bez potrzeby posiadania w tym drugim kraju siedziby, zgodnie z art. 56 i następne Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Na swobodę świadczenia usług mogą powołać się obywatele krajów Unii Europejskiej jeśli posiadają siedzibę w jednym kraju Unii Europejskiej i świadczą usługi do innego z krajów unijnych.
Swoboda przepływu towarόw
Swoboda przepływu towarów regulowana jest w art. 28 do 37 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Swoboda przepływu towarów również stanowi jedną ze swobód wspólnego rynku Unii Europejskiej i definiuje się przez zniesienie różnego typu barier, które dyskryminują przewóz towarów pozostałych państw członkowskich i utrudniają obrót wewnątrz Unii poprzez zakaz wprowadzania ceł lub innych opłat, zakaz wprowadzania podatków pośrednich lub bezpośrednich czy też zakaz wprowadzania ograniczeń ilościowych bądź innych środków utrudniający swobodny przepływ towarów.
Pilot – wstęp do wsczęcia postępowania o naruszenie prawa unijnego
Komisarz do spraw transportu Violeta Bulc widzi w zastosowaniu wynagrodzenia minimalnego na przejazdy tranzytowe przez Niemcy jako niedopuszczalne naruszenie swobody przepływu towarów i swobody świadczenia usług. Komisarz Violeta Bulc skierowała pismo do Rządu Federalnego otwierając tym samym tzw. procedurę pilot. Procedura pilot służy wyjaśnieniu problemu dotyczącego zgodności prawa krajowego z prawem Unii Europejskiej. To postępowanie jest wstępem i pierwsyzm krokiem do wszczęcia procedury o naruszeniu prawa unijnego. Jeśli nie dojdzie do rozwiązania na etapie procedury pilot, sprawa może się zakończyć dla Republiki Federalnej skargą w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W ten sposób Komisja zareagowała na skargi z Polski, Węgier i kilku innych krajów Unii Europejskiej, które poprosiły Komisję o przyjrzenie się niemieckim przepisom a szczególnie wątpliwe zastosowanie tych przepisów na sytuację przejazdu przez Niemcy. Jeśli Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie zgodzi się z interpretacją Rządu Federalnego, na Niemcy może nawet zostać nałożona kara pieniężna.
„Już od 1 stycznia 2015 roku polskie przedsiębiorstwa transportowe działają w niepewności, w tym wielu naszych klientów. Polskie firmy transportowe i spedycyjne nie zgadzają się z interpretacją przedstawioną przez Rząd Federalny” komentuje Rechtsanwältin Mika.
Tymczasowo Republika Federalna od dnia 25 stycznia 2015 zawiesiła obowiązek rozliczania kierowcόw wykonujących przewozy tranzytowe w Nieczech według płacy minimalnej. To rozwiązanie działa na razie aż do zakończenia biegnącego postępowania. Przedsiębiorstwa transportowe dalej jednak są zobowiązane do wypłaty wynagrodzenia minimalnego dla kierowców wykonujących kabotaż w Niemczech.
