Die Erteilung der Restschuldbefreiung ist für viele, die einmal in wirtschaftlichen Schwierigkeiten waren, ein großer Schritt. Danach heißt es, wieder aktiv am Wirtschaftsleben teilzunehmen und ohne große Probleme neues Vermögen aufzubauen. Dies ist auch für die Gemeinschaft und die Gesellschaft wichtig, denn so können Steuern und Sozialabgaben gezahlt werden.
Die Insolvenz ist überstanden. Wie gestaltet sich das aktive Wirtschaftsleben für die Betroffenen? Datenspeicherung: Welche Spuren hat die Insolvenz und erteilte Restschuldbefreiung wo hinterlassen? Warum die Restschuldbefreiung in Zusammenhang mit den Auskunfteien für die Betroffenen zur unendlichen Geschichte werden kann, was sagt die Rechtsprechung?
Wie sieht es mit dem Schufa-Eintrag nach der Restschuldbefreiung aus? Ein Interview mit dem Berliner Rechtsanwalt Dr. Thomas Schulte, Schufa-Recht Experte und Dipl.-Ing. Oliver Mikus, Betriebswirt und IT-Spezialist für online Marketing und deutsch-polnische Kommunikation.
Oliver Mikus: Viele ehemals verschuldete Bürger in der Bundesrepublik Deutschland oder in Europa sind froh, die Restschuldbefreiung erreicht zu haben. Die langjährige Entbehrlichkeit während der Insolvenz ist nun vorbei. Die früheren Insolvenzschuldner haben ihre Solvenz wieder und könnten am Wirtschaftsleben teilnehmen. Warum ist dies ein Trugschluss?
Dr. Thomas Schulte: Über 6 Jahre hat sich der Schuldner während seiner Insolvenz redlich bemüht, seine Schulden zurückzuzahlen und so aus der Krise herauszukommen. Mit der Erteilung der Restschuldbefreiung sind zwar die Schulden nicht mehr da; dennoch ist eine aktive Teilnahme am Wirtschaftsleben fast nicht möglich. Grund dafür ist, dass im Datenbestand der SCHUFA Holding AG der Eintrag „Restschuldbefreiung erteilt“ gespeichert ist.
Oliver Mikus: Bedeutet das, dass nach der Erteilung der Restschuldbefreiung die SCHUFA Holding AG dies speichert?
Dr. Thomas Schulte: Ja! Die Insolvenzordnung, dort § 9 Abs. 1 Insolvenzordnung (InsO), schreibt unter anderem vor, dass bestimmte Abschnitte des Insolvenzverfahrens öffentlich bekannt zu machen sind. Hierzu gehört unter anderem auch die Veröffentlichung der Erteilung der Restschuldbefreiung. Auf dem Portal www.insolvenzbekanntmachungen.de werden diese Veröffentlichungen vorgenommen.
Nach jeder Veröffentlichung auf dem Portal www.insolvenzbekanntmachungen.de ist für jedermann eine uneingeschränkte Suche für die Dauer von zwei Wochen möglich. Nach dieser Zeit erhält ein Suchender nur noch Informationen, wenn er neben dem zuständigen Insolvenzgericht noch eine weitere Angabe, wie z.B. den Familiennamen, die Firma oder Sitz bzw. Wohnsitz des Schuldners eingibt. Mit anderen Worten nach Ablauf von zwei Wochen gerechnet ab dem Zeitpunkt der Veröffentlichung ist keine allgemeine Suche, sondern nur noch eine Detailsuche möglich.
Nach sechs Monaten, gerechnet ab dem Zeitpunkt der Veröffentlichung, ist über den vormaligen Insolvenzschuldner auf dem Portal www.insolvenzbekanntmachungen.de dann aber gar nichts mehr zu finden, auch nicht über die Detailsuche.
Oliver Mikus: Und die Auskunfteien wie die SCHUFA Holding AG speichert länger?
Dr. Thomas Schulte: Ja! Es ist so, dass Auskunfteien wie z.B. die SCHUFA Holding AG diese Informationen hierzu länger speichern als die öffentliche Stelle. Hintergrund ist, dass die maßgeblichen gesetzlichen Vorschriften unterschiedliche Speicherfristen vorsehen.
Dürfen die öffentlichen Bekanntmachungen im Sinne der Insolvenzordnung nur für die Dauer von sechs Monaten auf dem Portal www.insolvenzbekanntmachungen.de gespeichert werden; ist eine Speicherung von Daten, welche aus allgemein zugänglichen öffentlichen Quellen entnommen wurden nach den Vorschriften des Bundesdatenschutzgesetzes (BDSG) deutlich länger möglich.
Die Vorschriften des Bundesdatenschutzgesetzes sind die maßgeblichen rechtlichen Grundlagen für die SCHUFA Holding AG, welche als privates Unternehmen wichtige Interessen für die Wirtschaft wahrnimmt. Hiernach sind längere Speicherfristen zulässig, da § 35 Abs. 2 Satz 4 Bundesdatenschutzgesetz (BDSG) Prüffristen von drei und vier Jahren regelt.
Oliver Mikus: Was sagen die Gerichte dazu?
Dr. Thomas Schulte: Die Gerichte führen die unterschiedlichen Fristen auf die unterschiedlichen Zweck- und Zielrichtungen der Gesetze zurück. Insofern geben die Gerichte der SCHUFA Holding AG Recht, dass diese die Erteilung der Restschuldbefreiung für die Dauer von drei Jahren speichern darf.
Wir sehen hier einen Widerspruch zwischen der staatlichen Entscheidung und den kurzen Veröffentlichungen und Wahrnehmungen auf www.insolvenzbekanntmachungen.de und auch dem Recht auf Vergessen des Europäischen Gerichtshofs (EuGH).
Wie sich die Rechtslage weiterentwickelt, bleibt spannend und sollte beobachtet werden.
Oliver Mikus: Es gibt hierzu auch weitere Informationen auf der Website von www.dr-schulte.de. Im Übrigen gibt es politische Diskussionen, angestoßen von einigen Abgeordneten und der Fraktion Bündnis 90/Die Grünen. Was ist davon zu halten?
Dr. Thomas Schulte: Der Vorstoß ist zu begrüßen. Es ist bezweckt, dass Bundesdatenschutzgesetz zu ändern. Es soll die Transparenz und die Bedingungen beim Scoring verbessert werden. Diesbezüglich wurde ein Gesetzesentwurf im Deutschen Bundestag eingebracht. Gleichzeitig sieht der Entwurf vor, dass auch die Speicherfristen gerade auch im Hinblick auf die Speicherung des Merkmals der Erteilung der Restschuldbefreiung verändert werden soll. Es bleibt abzuwarten, inwieweit das Änderungsvorhaben von Erfolg sein wird.
Vielen Dank für das Interview.
Polnische Übersetzung:
Zwolnienie z reszty długu oraz Schufa (Biuro informacji gospodarczej): Niekończąca się histora
Autor: Oliver Mikus
Zwolnienie z reszty długu jest dla wielu byłych dłuznikόw, bardzo dużym krokiem – powrotem do udziału w życiu gospodarczym oraz budowy nowego majątku. Jest to ważne rόwnież dla wspόlnoty jak i społeczeństwa , ponieważ w ten sposόb kontynuuje się płacenie podatkόw oraz składek na ubezpieczenia społeczne.
Postępowanie upadłościowe jest przetrwane. Jak kształtuje się życie gospodarcze dla takich osόb? Zapis danych: Jakie ślady pozostawia postępowanie upadłościowe oraz zwolnienie z reszty długu? Dlaczego zwolnienie z reszty długόw w kontekście biur informacji gospodarczych może stać się dla byłego dłużnika niekończącą się historią, co na to orzecznictwo?
Co dzieje się z wpisem w rejestrze dłuznikόw biur informacji gospodarczych (np. Schufa) po zwolnieniu z reszty długόw? Wywiad z niemieckim adwokatem w Berlinie Rechtsanwalt Dr. Thomas Schulte, ekspertem w dziedzinie prawa danych osobowych oraz Dipl.-Ing. Oliver Mikus, ekonomistą oraz specjalistę IT w dziedzinie online marketing oraz polsko- niemiecka komunikacja.
Oliver Mikus: Wiele wczesniejszych dłuznikόw w Niemczech oraz Europie jest szczęśliwym w momencie osiągnięcia zwolnienia z reszty długόw. Zakończył się wieloletni czas wyrzeczeń w okresie trwania postępowania upadłościowego. Wczesniejszy dłuznik odzyskał wypłacalność i może brać udział w życiu gospodarczym. Dlaczego jest to mylny wniosek?
Dr. Thomas Schulte: Przez okres 6 lat dłużnik rzetelnie starał się w czasie postępowania upadłosciowego, spłacić swoje długi i w ten sposob wyjśc z kryzysu. Wraz ze zwolnieniem z reszty długόw wprawdzie nie ma już długόw, mimo to aktywny udział w życiu gospodarczym jest praktycznie niemozliwy. Powodem jest, że w rejestrach biur informacji gospodarczej pozostaje wpis „ Udzielono zwolnienia z reszty długόw”.
Oliver Mikus: Czy oznacza to, że po udzieleniu zwolnienia z reszty długόw, informacji a ta zostaje zapisana przez np. Biuro informacji gospodarczej Schufa w Niemczech?
Dr. Thomas Schulte: Tak! Ustawa o postępowaniu upadłościowym w Niemczech (Insolvenzordnung- InsO) a tam § 9 ust. 1 InsO, nakazuje, aby określone etapy postępowania upadłościowego opublikować. Należy do tego rόwnież publikacja o zwolnieniu z reszty długόw. Na portalu www.insolvenzbekanntmachungen.de wykonuje się te publikacje.
Po publikacji na portalu www.insolvenbekanntmachungen.de każdy ma możliwość do nieograniczonego wglądu przez okres dwόch tygodni. Po tym okresie czasu poszukujący otrzymuje jedynie informacje, jezeli wpisze dodatkowe dane, jak np. Nazwisko, firmę, siedzibę czy miejsce zamieszkania dłużnika. Innymi słowy: po okresie dwόch tygodni od publikacji nie jest już możliwe ogόlne poszukiwanie ale już tylko poszukiwanie szczegόłowe w rejestrze.
Po 6 miesiącach od momentu publikacji na portalu www.insolvenzbekanntmachungen.de nie znajdzioe się już infomacji o byłym dłużniku, nawet poprzez opcję szczegόłowego poszukiwania.
Oliver Mikus: A biura informacji gospodarczej jak Schufa zapisują dane na dłuższy okres?
Dr. Thomas Schulte: Tak! Biura informacji gospodarczej takie jak Schufa zapisują takie inormacjie na dlużej niż publiczne instytucje. Przyczyną są rόżne ustawowe terminy zapisywania danych.
Kiedy publiczne publikacje zgodne z ustawą o postępowaniu upadłościowym zapisywane są na okres 6 miesięcy na portalu www.insolvenbekanntmachungen.pl, zapisywanie danych, ktόry zostały pobrane z ogόlnie dostępnych źrόdeł zgodnie z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych (Bundesdatenschutzgesetz – BDSG) jest możliwe na czas dużo dłuższy.
Przepisy ustawy o ochronie danych osobowych, ktόre są wlaściwe dla biur informacji gospodarczych takich jak Schufa Holding AG, ktόre jako prywatne przedsiębiorstwo reprezentuje interesy dla gospodarki. Tutaj obowiazują dłuższe terminy, ponieważ § 35 I 4 BDSG przewiduje terminy od trzech do czterech lat.
Oliver Mikus: Co na to sądy?
Dr. Thomas Schulte: Sądy uzależniają rόżne terminy od celowości poszczegόlnych przepisόw. Tutaj sądy przyznają biurom informacji gospodarczej możliwość zapisywania informacji o zwolnieniu z reszty długόw na okres trzech lat.
Widzimy tutaj sprzeczność pomiędzy państwowymi decyzjami i krόtkimi terminami publikacji na portalu www.insolvenbekanntmachungen.de oraz „prawie do zapomnienia” zgodnie z Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości.
Pozostaje obserwować jak rozwinie się tutaj sytuacja prawna.
Oliver Mikus: Mamy tutaj w tym temacie więcej informacji na portalu www.dr-schulte.de Poza tym rozwinły się już dyskusje polityczne, rozpoczęte przez jednoego posła oraz frakcjię Bündnis90/Die Grünen. Co można o tym sądzić?
Dr. Thomas Schulte: Należy to pochwalić. Planuje się zmiany w ustawie o ochronie danych osobowych. Dlatego w Bundestagu przedłozono projekt ustawy. Projekt przewiduje skrόcenie terminόw zapisywania danych rόwnież w związku z informacją o zwolnieniu z reszty długόw. Należy odczekać, na ile projekt zostanie wprowadzony w życie.
Dziękuję za odpowiedzi.
